De doorstroomtoets kwam vorig jaar in de plaats van de eindtoets en moet de kansengelijkheid in het onderwijs vergroten, maar ligt onder vuur sinds de eerste uitslagen zijn binnengekomen.De vrees bestaat dat leerlingen op een niet-passend niveau terechtkomen, vanwege de instructie het schooladvies na de toets naar boven bij te stellen. Daarnaast hebben deskundigen kritiek op de vergelijkbaarheid van de acht toetsen waaruit scholen kunnen kiezen.De scholen die de toets liever niet afnemen, hebben er geen vertrouwen in dat de doorstroomtoets een goed beeld geeft van het niveau van een leerling. Ook is de toets volgens hen eenzijdig gericht op taal en rekenen.‘Onzinnige toets’’Het is in het belang van de leerlingen dat we met deze onzinnige toets stoppen’, zegt Marten Elkerbout, bestuurder van de Haarlemse scholenstichting Spaarnesant. Drie van zijn 25 scholen en een school in Bergen (ander bestuur) nemen nu de vergaande stap: ze laten de toets alleen nog maken als ouders dit echt willen.Hun argwaan richt zich vooral op het onderling vergelijken van kinderen volgens een landelijk gemiddelde, waardoor kinderen als ‘ondergemiddeld’ of ‘bovengemiddeld’ uit de bus komen. Dit is funest voor hun zelfbeeld, stelt Elkerbout. ‘Scholen gaan leerlingen bovendien trainen om zo goed mogelijke resultaten te behalen op de toets.’Op hun tenen lopenDalton Basisschool De Molenwiek in Haarlem is één van de scholen die de doorstroomtoets op vrijwillige basis aanbiedt. ‘We willen het lot van leerlingen niet laten afhangen van één toets die volgens ons zo weinig zegt over een kind’, zegt adjunct-directeur Jikke Hornman.De meeste ouders van haar school onderschrijven die visie, zo blijkt: driekwart van de leerlingen in groep 8 maak de toets volgende week niet. In gesprek met ouders komt de school tot een passend advies, zegt Hornman. ‘Zij weten als beste hoe hun kind bijvoorbeeld omgaat met huiswerk. Niemand wil dat een kind op zijn tenen moet lopen.’Wettelijke verplichtNog eens dertig scholen in heel Nederland zijn serieus van plan de doorstroomtoets vrijwillig te laten maken. Ze zijn onderdeel van Leve het Onderwijs!, een beweging van schoolbestuurders die uiterst kritisch staan tegenover het huidige toetssysteem in Nederland. De scholen werken momenteel aan een gezamenlijk toetsbeleid dat een goed beeld moet geven van het niveau van de leerlingen.Omdat de doorstroomtoets wettelijk verplicht is, krijgen scholen die leerlingen de toets onthouden te maken met de Onderwijsinspectie. De Inspectie heeft van de vier scholen vernomen dat ze voornemens zijn de toets slechts ten dele aan te bieden, laat de woordvoerder weten.Deze scholen hebben een brief ontvangen waar de Inspectie ze sommeert de toets alsnog aan alle leerlingen aan te bieden. ‘Gebeurt dat niet, dan volgt er een specifiek onderzoek naar het niet naleven van de Onderwijswet’, aldus de woordvoerder. Dit kan uiteindelijk leiden tot een boete.Bang voor de toorn van de Onderwijsins