Ongenaakbaar steken de metershoge transformatoren af tegen de loodgrijze hemel. Zachtjes brommend zetten deze reuzen hoogspanning om in een lager voltage elektriciteit die via armdikke, ondergrondse kabels de wijken in stroomt, op weg naar bedrijven en huishoudens.Heel Nederland staat vol met transformatorstations als dit hier in Den Bosch. Aan niets valt te merken dat veel van de apparatuur op deze plekken tot de grens van haar kunnen wordt belast, en soms eroverheen. Dan leveren de transformatoren een hoger vermogen dan de fabrikant als maximum heeft opgegeven.Is er een wondermiddel te vinden voor de verlammende files op het stroomnet? Netbeheerders denken van wel: een eenvoudiger stroomcontract.Dit zwaarder belasten gebeurt noodgedwongen. De vraag naar elektriciteit groeit op sommige plekken zo hard, dat netbeheerder Enexis het niet meer kan bijbenen met de aanleg van nieuwe transformatoren en kabels.Grotere kans op storingenDe druk is vooral toegenomen in een aantal wijken waar de laatste jaren veel warmtepompen en elektrische auto’s zijn aangeschaft. Die veroorzaken met name op zeer koude dagen een enorme piekvraag: als bewoners thuiskomen, de verwarming inschakelen en hun auto aan de lader hangen.Om in deze gebieden op momenten van kou genoeg stroom te kunnen leveren, zegt Enexis zijn installaties nu zwaarder te belasten. Het laat sommige transformatoren en elektriciteitskabels draaien op 120 tot zelfs 140 procent van hun beoogde maximale vermogen.Dit vergroot de kans op storingen, weet Enexis, maar de netbeheerder zegt dit risico bewust en gecontroleerd te nemen – ook op verzoek van klanten en de politiek, die recentelijk meermaals heeft verklaard dat netbeheerders wel wat minder prudent mogen worden.‘Tot nu toe stonden leveringszekerheid van elektriciteit en veiligheid bovenaan ons lijstje’, zegt Jeroen Sanders, die bij Enexis verantwoordelijk is voor de energietransitie. ‘Dat is nog steeds zo, en daar is risicomanagement bij gekomen. Door wat meer risico te nemen, willen we gehoor geven aan de roep vanuit de samenleving.’Door de apparatuur zwaarder te belasten dan de fabrieksnorm, worden klanten nu nog altijd voorzien van stroom. Maar de kans op storingen wordt zo wel groter, waarschuwt Sanders.Zeer ontregelendDe netbeheerder stuit hierbij op een dilemma. ‘In de politiek klinken geluiden als: hoe erg is het als de klant twee of drie keer per jaar een dagdeel zonder stroom komt te zitten, als we hiermee meer mensen en bedrijven kunnen aansluiten op het stroomnet’, zegt Sanders. ‘Maar we zijn hier heel terughoudend in. We weten dat zelfs een kleine stroomstoring maatschappelijk zeer ontregelend kan zijn.’Denk aan bedrijven die hun bederfelijke waar moeten weggooien na stroomuitval. Of apparatuur die de geest geeft als plotseling de elektriciteit wegvalt. En burgers die letterlijk in de kou komen te zitten.Het is niet zo dat er paniek is uitgebroken in de regelkamers bij de netbeheerder en dat het stroomnet nu op onvera